کیوان نریمانی

« کیوان نریمانی » ، شاعر ، سنجش‌گر ادبی ، مترجم ، ویراستار و نگره‌پرداز شهرسازی و آمایش سرزمین ایرانی‌ست ، زاده‌ی بیستم دی‌ماه‌ ۱۳۴۰ در یک کوی نفتی نزدیک اهواز است [ بزرگ شده‌ی شیراز و بوشهری تبار ] .

او از سال ۱۳۵۹ تاکنون در گستره‌ی شعر ، سنجش‌گری ادبی ، برگردانِ داستان ، شعر و متن‌های ادبی-فلسفی ، شهرسازی و طراحی منطقه‌ای و... کتاب ، جُستارهای گوناگون پژوهشی و... به چاپ رسانده و در همین زمینه‌ها سخن‌رانی‌های پرشماری داشته است .

بنیانِ پویاییِ تاریخ ، تاریخ زیست‌شناسی ، احمق‌ها اول ، ای کاش همه درها را می‌زدم ، هجرانی ، مترو جای خوبی برای رقص و خواب نبود ، سِفرِ پرسش ، شعر برای سوزاندن ، زنبق‌هایی که به لُژ مخصوص باز می‌شد ، استاد شطرنج‌باز را چه کسی کشته است ، وقتِ قرص‌های بیداری‌ات نرسیده است و... از جمله کتاب‌های اوست .

کیوان نریمانی ، شاعر ، منتقد ادبی ، مترجم ، ویراستار و نگره‌پرداز شهرسازی و آمایش سرزمین ایرانی ، دانش‌آموخته‌ی کارشناسی مترجمی زبان انگلیسی و کارشناسی ارشد برنامه‌ریزی شهری و منطقه‌ای و پژوهش‌گر دوره‌ی دکتری در همین رشته است ؛ زاده‌ی بیستم دی‌ماه‌ ۱۳۴۰ در یک کوی نفتی نزدیک اهواز . [ بزرگ شده‌ی شیراز و بوشهری تبار ] .

او در گفت‌وگو با روزنامه‌ی "بامدادِ جنوب" می‌گوید پدر و مادرش خويشاوندند ، از خاندانِ زنگويی و نریمانیِ سرزمینِ بوشهر و دشتستان . پدرش ، غلامحسین نریمانی ، در دهه‌ی ۱۳۲۰ به آبادان رفت . به مبارزان سياسی ِآن سال‌ها پیوست و از کادرهای رهبری کننده‌ی جنبش نفت و رهایی ِملی و مبارزات سندیکایی و آزادی‌خواهانه و شکل‌دهنده‌ی اعتصاب‌های سراسری خوزستان شد. پدرش پیش و پس از کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ به همین دلیل ، چند سال را در زندان گذراند و با بسیاری از کنش‌گران سیاسی ِآن روزگار و هم‌چنين ، اندیشه‌مندان و فرهنگ‌وران به نام ایران ، آشنا ، همکار و یا هم‌بند بود ۰ 

کیوان نریمانی نام آن بزرگان را از کودکی به یاد می‌آورد : شاهرخ مسکوب ، نجف دریابندری ، مرتضی کیوان ، شرف‌الدین خراسانی ، هوشنگ ابتهاج ، احمد شاملو ، سیاوش کسرایی ، محمود اعتمادزاده (به آذین) ، نصرت‌الله نوح ، رحمت‌الله جزنی ، هاشم بنی‌طُرُف ، غفار حسینی ، علی امید ، عباسعلی شهریاری ، منوچهر بهزادی ، بارون و شارون کارآمد ، رضا جان‌قربانی ، حسن حسین‌پور تبریزی و... . شماری از آن‌ها را هم دید و بزرگ‌تر که شد با آن‌ها به گفت‌وگو نشست ؛ انسان‌های کوشنده‌ای که هنوز هم گمنام مانده‌اند.

پدر ، نامِ او را به‌یاد رفیق ارجمند و فرهیخته‌ و روزنامه‌نگارش "مهندس مرتضی کیوان" ، "کیوان" گذاشت . رسمی که پس از کودتا در بین زندانیان سیاسی ، برای فراموش نشدن نام و آرمانِ و مبارزاتِ آن کنش‌گرانِ سیاسیِ اعدام شده ، رواج داشت. نام‌هایی هم‌چون انوشه ، سیامک ، روزبه و... مرتضی کیوان را پدر از آبادان می‌شناخت و او از نخستین دسته‌ی افسران بود که به همراه سرهنگ سیامک و سرگرد وکیلی در ۲۷ مهرماه ۱۳۳۳ تیرباران شدند . کیوان نریمانی از نوجوانی ، سال‌هایی پیش و چند سالی پس از بهمن ۱۳۵۷ کنش‌گری سیاسی و اجتماعی داشت ؛ مانند دیگر اعضای خانواده‌اش .

نخستین آثارش با نام " بنیان پویایی ِتاریخ " ، "نگاهی به ایران ۱۳۳۲-۱۳۵۷ " و " کتاب‌خوانی روش‌مند " در همین دوران نوشته شده است [ ۱۳۵۹ و ۱۳۶۰ ] . برگردانِ " تاریخ زیست‌شناسی " ی او در سال ۱۳۶۶ انتشار یافت . 

کیوان نريمانی در اواخر دهه‌ی پنجاه و اوایل دهه‌ی شصت ، با شماری از شاعران و داستان‌نویسان و مترجمان ساکن شیراز هم‌چون : علی‌رضا جباری [ علی آذرنگ ] ، سهیل روحانی ، محمود متحد ، حمید هیربد ، جمشید پیرویان ، علی معصومی و ... نشست‌ها و انجمنی ادبی – فرهنگی را پایه‌گذاری کرد و برآیند آن ، چند کتاب و جُنگ بود در چارچوب انتشارات " ظفر " . آن‌ها با کانون نویسندگان ایران و شورای نویسندگان در پیوند بودند .

او در سال‌های پایانی دهه‌ی شصت در شکل‌گیری انتشارات " نوشتار" با مدیریت عبدالله جزقانی و علی عطایی ، راه‌اندازی ِ " بازار کتاب " ، نشست‌های ادبی-فرهنگی ، جمع‌خوانی و نقد شعر و داستان به همراه شاعران و نویسندگان فارس و بوشهر ، نقش مؤثر داشت . با کسانی مانند : منوچهر آتشی ، محسن شریف ، محمد بیابانی  سیروس رومی ، امین فقیری ، منصور اوجی ، شاپور بنیاد ، مسعود طوفان ، شاپور جورکش ، رضا پرهیزگار ، سعید مهیمنی ، شهریار مندنی‌پور ، محمدرضا صفدری ، صمد طاهری ، علی معصومی ، محمد کشاورز ، ابوتراب خسروی ، منیرو روانی‌پور ، شهلا پروین‌روح ، ندا کامیاب ، احمد اکبرپور ، و... و مهمانانی که از تهران و دیگر شهرها می‌آمدند .

این نشست‌ها و حلقه‌های گفت‌وگویی و گفتمان‌سازی چه در فضاهای خانگی و شخصی ، چه در کتاب‌فروشی‌های اسفند و بازار کتاب و چه در تالارهای عمومی ، در برپایی ، پویایی و بالندگی شعر ، داستان ، نقد و ترجمه‌ی شیراز و فارس و پیش‌گامی و شناساندن آن در سطح کشور نقشی ارزنده داشت .

در انتشارات نوشتار ، برنامه این بود که در چهار گستره کار به سامان رسد : شناساندن شعر ، داستان و نقد امروز جهان ؛ گردآوری سنجش‌گرانه و ویراستاری حرفه‌ای داستان‌ها و شعر به‌ویژه جنوب ، به صورت گزین . که به شکلی دیگر شاپور بنیاد در همان زمان‌ها "حلقه‌ی نیلوفری" را در انتشارات نوید به سرپرستی داریوش نویدگویی با هم‌فکری و همکاری چند تن از کسانی که نام آن‌ها برده شد ، پایه‌ریزی کرد .

"از پنجره‌ی جنوبی" ِ یک ، به کوشش و ویراستاری کیوان نریمانی و برگزیده‌ی نقادانه‌ی داستان‌های صمد طاهری ، محمد کشاورز ، محمد کریمی‌پور ، سعید مهیمنی و ماشاالله رضازاده در همین سال‌ها از سوی انتشارات "نوشتار" به چاپ رسید . و هم‌چنین داستان بلند "فصل‌های تکراری "ِ محسن شریف به ویراستاری او .

در همین راستا "احمق‌ها اول" از داستان‌نویسان کم‌تر شناخته شده‌ی آمریکایی : فلیپ راث ، برنارد مالامود و جان آپدایک ، به همراه چند نقد و واکاویِ ویژه از او با همکاری علی معصومی به چاپ رسید . پس از آن برگردانِ گزینه‌ی دوزبانه‌ی [اسپانیایی-انگلیسی] شعرهای شاعر نامدار پرویی ، سزار وایه‌خو با نام "ای کاش همه درها را می‌زدم" [ کیوان نریمانی و علی معصومی ] در انتشارات نوشتار چاپ و منتشر شد . با لغو پروانه‌ی انتشارات نوشتار ، این برنامه به سرانجام نرسید و ادامه نیافت .

کتاب دومِ "از پنجره‌ی جنوبی " که به کوشش کیوان نریمانی ویراستاری و آماده‌ی چاپ شده بود ، با داستان‌هایی از : شهریار مندنی‌پور ، محمدرضا صفدری ، منیرو روانی‌پور ، ابوتراب خسروی و محمود ناظری ، بی‌سرانجام به تاریخ پیوست و گزینه‌ی شعری که قرار بود به چاپ برسد در همان سبک و سیاقِ انتشارات نوشتار ، به گونه و شیوه‌ای دیگر ، به نام "در روشنای صبح" با ده شاعر در انتشارات نوید و به کوشش منصور اوجی انتشار یافت .

کیوان نریمانی در دهه‌ی هفتاد ، در پایه‌ریزی ِ انجمن‌ها و مراکز ادبی – فرهنگی دیگر از جمله : فرهنگ‌سرای مولوی [ به سرپرستی شهرام شمس‌پور ] ، انجمن فرهنگ و ادب فارس [ به سرپرستی سیروس رومی ]، کارگاه‌ها و نشست‌های ادبی پیراپزشکی ، انجمن شعر و قلم فارس و یکی دو روزنامه نقش داشت و به کوروش کمالی سروستانی و چند تن دیگر در نگارشِ هدف‌ها ، راه‌بردها و برنامه‌ها در برپایی و سامان‌دهی و پیش‌بردِ "بنیاد فارس‌شناسی" ، "دانشنامه" که به "دانشنامه‌ی فارس" دگردیسید و ثبت یادروزهای سعدی و حافظ ، یاری رساند . 

کیوان نريماني هم‌وندِ کانون نویسندگان ایران است و از امضا‌کنندگان متن "ما نویسنده‌ایم " مشهور به متن ۱۳۴ نویسنده در ۱۳۷۳ ، که به طور غیابی به عضویت انجمن جهانی قلم "Pen" درآمد .

از بخت ، بد دو طرح پژوهشیِ نقد و همکاری او با شاپور جورکش ، با آن‌که صدها ساعت و چندین و چند نشست ، صرف آن شد ، به بار ننشست . نخستین‌اش نگارش و تدوین "نقدِ نقدِ شعر امروز ایران" بود ؛ دربرگیرنده‌ی تمامی اندیشه‌مندان و پدیدآورندگانی که از میرزا فتحعلی آخوندزاده تا به آن روز ، یعنی سال‌های آغازین دهه‌ی هفتاد درباره‌ی شعر و نقد شعر امروز نگره‌پردازی کرده بودند ؛ حتا کسانی که بسیار ناشناخته و یا کم‌تر شناخته شده بودند ، نمایه‌ی کاملی از تمام کسانی که در این زمینه کار کرده بودند ، تهیه شد . او و شاپور جورکش چونان سرویراستاران به مفهوم دقیق کلمه قرار بود این کار را به سامان رسانند . در آن زمان ، هنوز جز کتاب ارزنده‌ی "از صبا تا نیما" که بیش‌تر جنبه‌ی تاریخ‌نگاری داشت ، نوشته‌ی یحیی آرین‌پور ، کتاب نقدِ نقدِ شعر امروز ایران وجود نداشت و گمان می‌رود هنوز هم به آن شکلی که در کانونِ نگرش آن‌ها بود ، وجود ندارد .

بخش آغازین ، ویژه‌ی میرزافتحعلی آخوندزاده ، زین‌العابدین مراغه‌ای ، میرزا آقاخان کرمانی ، تقی رفعت و نقدهای نیما یوشیج بود که کیوان نریمانی چهار نفر نخست را به صورت گفت‌وگویی ضبط کرد و نوشته‌های نیما یوشیج را به صورت دسته‌بندی درونمایه‌ای یادداشت برداشت .

این کار پس از امضای متن 134 نفر و تنگناهای ناگزیر ، با دشواری روبرو شد و ناتمام ماند و کیوان نریمانی فیش‌های خود را به شاپور جورکش سپرد که او با شیوه‌ای دیگر و به صورت فردی ، طرح نگارش کتاب "بوطیقای شعر نو" نیما یوشیج را پی‌افکند و به پیش برد و یک دهه بعد به چاپ رساند .

کار دوم ، نگارش پژوهشی بود درباره‌ی "فراموش شده‌گی خویش‌کاری و واکنش تهمینه در سوگ سهراب در شاهنامه‌ی فردوسی" و در طومارهای نویافته و تمامی اسناد و نوشته‌های پیش و پس از شاهنامه و حتا نقالی‌های ثبت شده . که دو سالی به صورت تلفنی و فِرِست و بازفِرِست متن‌ها ، نوشته‌ها ، کتاب‌ها در دوران قرنطینه‌ی کرونا زمان برد و با همان هم‌سخنی تلفنی با مسعود طوفان به ویژه ، و دیگر دوستان رایزنی‌هایی صورت می‌گرفت . قرار بر این بود که فیش‌ها را شاپور دسته‌بندی کند و کیوان تنها از آن گفت‌وگوهای دست‌کم دویست ساعته و دیگر یادداشت‌ها جز کتاب‌ها و متن‌های پژوهشیِ پایه و یادداشت‌های بس کوتاه واتساپی میان خودش با شاپور جورکش و مسعود طوفان چیز دیگری در اختیار ندارد .

کیوان نریمانی در سال ۱۳۷۳ با ندا کامیاب شاعر ازدواج کرده و فرزندشان روژین [ زاده‌ی 1378 ] از نوجوانی در لندن و پاریس درس آموخت و اکنون  ، Costume Designer & Performer  است . 

کیوان نریمانی  از سال 1370 از بنیادگذاران فصل‌نامه‌ی گزارش سازمان نظام مهندسی استان فارس و هم‌وند ِ پیوسته‌ی شورای دبیران ِ فصل‌نامه بوده است ؛ و تا هم‌اينک ( 1403 ) این هم‌کاری ادامه دارد . به جز این‌ها ، او هم‌چنین ، در شورای سیاست‌گذاری و یا پایه‌ریزی برخی نشریه‌های تخصصی – فنی و ادبیِ دیگر عضویت داشته است ؛ از جمله مجله‌های " دال " ، " هنگام " [ دوره‌ی جدید ] ، انتشارات " نیم‌نگاه " و ... نوشته‌های او در نشریه‌هایی مانند : آدینه ، گردون ، تکاپو ، خاوران ، نگاه پنج‌شنبه ، عصر پنج‌شنبه ، هنگام ، وزن دنیا ، جُنگ بهین‌نامه ، جُنگ حلقه‌ی نیلوفری ، گزارش ، و ... به چاپ رسیده است . 

برخی از آثار ویکتور اشکلوفسکی ، رومن یاکوبسن ، میخائیل باختین و رولان بارت برای نخستین بار با ترجمه‌ی او به فارسی در آمده است . نریمانی افزون بر کارگاه‌های آموزشی داستان کوتاه و شعر و نقد در دانشگاه شیراز و انجمن‌ها و کانون‌های ادبی – فرهنگی ، در نشست‌های دوره‌ای جمع‌خوانی و حلقه‌های در پیوند با آن‌ها و ... درباره‌ی نویسندگان و شاعران ایران و جهان و نگره‌های نو و پسانو در گستره‌ی ادبیات - فلسفه و فرهنگ سخن رانده است. 

از سوی دیگر ، او به عنوان نگره‌پرداز شهری  و آمایش سرزمین ، از ۱۳۶۸ تا ۱۳۷۳ مسئول مطالعات برنامه‌ریزی ِ طرح جامع و تفصیلی شیراز و احیای منطقه‌ی تاریخی – فرهنگی در مهندسان مشاور نقش جهان – پارس به مدیریت مهندس سید هادی میرمیران ، مشاور عالی پروژه‌های گوناگون سرمایه‌گذاری و عمرانی شرکت مسکن‌سازان فارس و کشور ، مسئول منطقه‌ی جنوب مهندسان مشاور آمود تا سال ۱۳۹۰ و مدیر و همکار پروژه‌هایی هم‌چون : سامان دهی ِ باغ‌های قصردشت شیراز ، طرح دروازه‌ی قرآن – دروازه‌ی ملل تخت‌جمشید ، مطالعات پایه‌ی قطار سبک شهری شیراز ، طرح ناحیه‌ی جنوب فارس ، لامرد ، بوانات ، یاسوج و... ، بوده است . او هم‌چنین ، در دوره‌های مختلف از ۱۳۸۵ تا به امروز ، چونان مشاور عالی در کمیسیون‌های شهرسازی - معماری ، گردش‌گری و سرمایه‌گذاری ، با نهادها و دستگاه‌های سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی شهری شیراز و استان فارس همکاری داشته است . 

انگلیسی زبان  :
جفری چاوسر ، ویلیام شکسپیر ، جان دَن ، لارنس استرن ، ویلیام بلیک ، جان میلتون ، رابرت براونینگ ، تی . اس . الیوت ، چارلز دیکنز ، ویلیام وردزورث ، ساموئل کولریج ،  تامس هاردی ، جاناتان سویفت ،  ویلیام تکری ، لوئیس کارول ، رابرت فراست ، اندرو مارول ، والت ویتمن ، هرمان ملویل ، ناتانیل هاثورن ، دگار آلن پو ، هنری فیلدینگ ، آرتور کانن دویل ، جورج الیوت ، امیلی دیکنسون ، تد هیوز ، جوزف کنراد ، گراهام گرین ، وی اس نی پال ، ازرا پاوند ، سیلویا پلات ، کازوئو ایشی گورو ، آنتونی برجس ، جان لوکاره ، آگاتا کریستی ، جورج برنارد شاو ، مارک تواین ، اسامرست موام ، ویرجینیا ولف ، جیمز جویس ، ویلیام فاکنر ، ایزاک آسیموف ، ارنست همینگوی ، جورج اورول ، آلدوس هاکسلی ، جیمز بالدوین ، جان بارت ، دانلد بارتلمی ، ری براد بری ، ریچارد براتیگان ، ارسکین کالدول ، جان چیور ، جوزف هلر ، نورمن میلر ، جان استاین بک ، جک لندن سینکلر لوئیس ، جی دی سلینجر ، ، اسکات فیتز جرالد ، جان دوس پاسوس ، رالف الیسون ، ناتانیل وست ، ریموند چندلر ، برنارد مالامود ، ریچارد رایت ، جان تالکین ، فیلیپ راث ، جان آپدایک ، ویلیام گلدینگ ، ریموند کارور ، کرت وونه گات ، لنگستون هیوز ، آلن گینزبرگ ، ساومئل بکت ، امیلی دیکنسون ، رابرت فراست ، حوزف برادسکی ، شل سیلور استاین ، ویلیام کارلوس ویلیامز ، جان اشبری ،باب دیلن ، رابرت بلای ، ای ال دکتروف و ...

روسی زبان  :
نیکلای گوگول ، الکساندر پوشکین ، ایوان تورگنیف ، میخاییل لرمانتوف ، لئو تولستوی ، فئودور داستایوفسکی ، ایوان گنچاروف ، ماکسیم گورگی ، آناتولی لوناچارسکی ، میخاییل شولوخوف ، الکساندر سولژنیتسین ، واسیلی یان ، الکساندر بلوک ، نیکلای دوبرولیوبوف ، آنتون چخوف ، ولادیمیر مایاکوفسکی ، بوریس پاسترناک ، اوسیپ ماندلشتام ، آنا آخماتووا ، مارینا تسوه تایه وا ، سرگئی یسه‌نین ، میخاییل بولگاکوف ، چنگیز آیتماتوف ولادیمیر ناباکوف ، الکسی تولستوی و ...

فرانسوی زبان و برخی کشورهای اروپایی  :
مارکی دو ساد ، استاندال ، اونوره دو بالزاک ، ویکتور هوگو ، امیل زولا ، آرتور رمبو ، شارل بودلر ، پل ورلن ، استفان مالارمه ، گوستاو فلوبر ، مارسل پروست ، ژول ورن ، ژاگ پره ور ، رومن رولان ، آلبر کامو ، اوژن یونسکو ، پل الوار ، لویی آراگون ، گیوم آپولینر ، کلود سیمون ، رومن گاری [ امیل آژار ] ، روژه مارتن دوگار ، ژان پل سارتر ، سیمون دوبووار ، پل والری ، دکتر اکسل مونته [ سوییسی - سوئدی ] ، ژرژ سیمنون [ بلژیکی ] ، هانس کریستین اندرسون [ دانمارکی ] ، هنریک ایبسن [ نروژی ] ، سنت اگزوپری ، آلن رب گریه ، مارگریت دوراس ، لویی فردینان سلین ، میلان کوندرا [ اهل چک ] ، استانیسلاو لم [ لهستانی ] ، برانیسلاو نوشیج [ صرب ] ، یاروسلاو هاشک [ اهل چک ] و ...

آلمانی زبان :
ولفگانگ گوته ، هاینریش هاینه ، ماریا ریلکه ، فردریش نیچه ، توماس مان ، استفان تسوایک ، برتولت برشت ، هانریش بل ، میشاییل انده ، پیتر هانتکه ، فرانتس کافکا ، آنا زگرس ، ماکس فریش و ...

اسپانیایی و پرتقالی زبان :
میگل دو سروانتس ، فدریکو گارسیا لورکا ، آله خو کارپانتیه ، میگل آنخل آستوریاس ، گابریل گارسیا مارکز ، خوان رولفو ، کارلوس فوئنتس ، پابلو نرودا ، سزار وایه خو ، اکتاویو پاز ، ماریو بارگاس یوسا ، گابریلا میسترال ، خولیو کورتاسار ، م آرگوئتا ، ایزابل آلنده ، خولیا آلوارز ، کامیلیو خوزه سلا ، آنتونیو ماچادو ، فرناندو پسوا ، خوان راموس خیمه‌نس و ...

ایتالیایی زبان :
دانته الیگیری ، جیووانی بوگاچیو ، لوئیجی پیر اندللو ، آلبرتو موراویا ، کورتزیو مالاپارته ، اومبرتو اکو ، چزاره پاوزه ، جوزپه اونگارتی ، پی یر پائولو پازولینی ، اینیاتسیو سیلونه ، لئوناردو شاشا ، ایتالو کالوینو ، جیووانی گوارسکی ، دبنو بوتزاتی ، واسکو پراتولینی و ...

یونانی و ترک :
هومر ، آیسخولوس ، سوفوکل ، نیکوس کازانتزاکیس ، یانوس ریتسوس ، آنتونیس ساماراکیس ، یاشار کمال ، عزیز نسین و ...

عرب :
عبداوهاب البیاتی ، نزار قبانی ، آدونیس ، محمود درویش ، غسان کنفانی ، نجیب محفوظ و ....

هند و ژاپن :
رابنیند رات تاگور ، یوکیو میشیما ، هاروکی موراکامی ، ماتسوئو باشو ، بوسون و هایکو سرایان ، کازئو ایشی گورو ، جومپا لاهیری ، آر کی نارایان و ....

شعر ، داستان ، نقد ایرانی :

احمد محمود ، بهرام صادقی ، هوشنگ گلشیری ،  صمد بهرنگی ، ابراهیم گلستان ،  میرزا فتحعلی آخوندزاده ، تقی رفعت ، صادق هدایت ، بزرگ علوی ، صادق چوبک ، زین‌العابدین مراغه‌ای ، میرزا آقاخان کرمانی ، نیما یوشیج ، ابوالقاسم لاهوتی ، احمد شاملو ، فروغ فرخزاد ، سهراب سپهری ، مهدی اخوان‌ثالث ، منوچهر آتشی، رضا براهنی ، سیمین دانشور،  غلامحسین ساعدی ، شهرنوش پارسی پور، بهرام حیدری ، امیرحسن چهل‌تن ، عدنان غریفی ، اسماعیل شاهرودی ، پرویز مسجدی ، ناصر زراعتی ، ابوتراب خسروی ، شهریار مندنی‌پور ، قاسم شکری ، طاهره ریاستی ، مهناز کریمی ، ماشاالله رضازاده ، محمد بیابانی ، سعید مهیمنی ، قاضی ربیحاوی ، محمد کریمی‌پور ، اسماعیل فصیح ، منیرو روانی‌پور ،پرویز خائفی ، هاشم جاوید ، محمدرضا صفدری ، اصغر عبداللهی ، فرهاد کشوری ، علی معصومی ، منصور اوجی ، حسن اجتهادی ، منصور برمکی ، محمد بهمن بیگی ، محسن شریف ، ندا کامیاب ، علی باباچاهی ، سیروس نوذری ، محمد شعبانی ، احمد فریدمند ، هرمز علی‌پور ، غزاله علیزاده ، شیوا ارسطویی ، فیض شریفی ، محمد کشاورز ، صمد طاهری ، احمد آرام ، احمد اکبرپور ، امین فقیری ، شهلا پروین‌روح و...

سینمایی :
آندره ی تارکوفسکی ، ژان لوک گدار ، برادران تاویانی ، سرگئی آیزنشتاین ، ژیگا ورتوف ، فدریکو فلینی ، واسکو پراتولینی ، برادران تاویانی ، پی یر پائولو پازولینی ، ژان پی یر ملویل ، اکیرو کوروساوا ، فرانجسکو رزی ، آنجلو آنتونیونی ، آلفرد هیچکاک ، اورسون ولز ، گریگوری کوزینتسف ، سرگئی پارچانف ، فرانسوا تروفور ، اینگمار برگمان ، یاساجیرو اوزو ، لوییس بونوئل ، برادران مارکس ، ساتیا جیت‌رای ، ویتوریو دسیکا ، آلبر لاموریس ، ناصر تقوایی ، سهراب شهید ثالث ، پرویز کیمیاوی ، عباس کیارستمی ، امیر نادری ، ابراهیم گلستان ، داریوش مهرجویی ، بهرام بیضایی ، مسعود کیمیایی و ...

و در سپهر سنجش‌گری ادبی :
از فرمالیست‌های روسی و حلقه‌ی پراک تا ساختارگرایان و پساساختارگرایان و روایت‌شناسان و ....