دیوان عدالت اداری،نهادی قضایی است که به منظور رسیدگی به شکایات و اعتراضات مردم نسبت به تصمیمات و اقدامات واحدهای دولتی،شهرداریها،سازمانهای وابسته به آنها و مأموران دولتی در حدود وظایفشان،تشکیل شده است.به عبارت دیگر،دیوان عدالت اداری به عنوان یک مرجع قضایی مستقل،نقش نظارتی بر عملکرد دستگاههای اجرایی کشور ایفا میکند تا از تضییع حقوق شهروندان جلوگیری شود.
جایگاه قانونی دیوان عدالت اداری:
⚫ قانون اساسی: اصل ۱۷۳ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران،دیوان عدالت اداری را به عنوان مرجع رسیدگی به شکایات مردم از تصمیمات و اقدامات دولتی به رسمیت شناخته است.
⚫ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری: این قانون،ساختار،صلاحیتها،و نحوه رسیدگی در دیوان عدالت اداری را تعیین میکند.
صلاحیتهای دیوان عدالت اداری:
⚫ رسیدگی به شکایات و اعتراضات از تصمیمات و اقدامات واحدهای دولتی: این شامل وزارتخانهها،سازمانها،مؤسسات دولتی،و شرکتهای دولتی میشود.
⚫ رسیدگی به شکایات و اعتراضات از تصمیمات و اقدامات شهرداریها و سازمانهای وابسته به آنها: این شامل تصمیمات مربوط به پروانههای ساختمانی،عوارض،تخلفات ساختمانی (کمیسیون ماده ۱۰۰)،و سایر امور شهری میشود.
⚫ رسیدگی به شکایات و اعتراضات از تصمیمات و اقدامات مأموران دولتی در حدود وظایفشان: این شامل کارمندان دولت،قضات،و سایر مأموران دولتی میشود.
⚫ رسیدگی به اعتراضات از آراء و تصمیمات قطعی هیأتهای رسیدگی به تخلفات اداری و کمیسیونهای مالیاتی،دارایی،و سایر مراجعی که به موجب قانون،تصمیمات آنها قطعی است.
⚫ رسیدگی به تقاضای ابطال مصوبات دولتی مغایر با قانون یا شرع: اشخاص میتوانند تقاضای ابطال آییننامهها،تصویبنامهها،بخشنامهها و سایر مقررات دولتی که مغایر با قانون یا شرع تشخیص میدهند را از دیوان عدالت اداری بخواهند.
نحوه رسیدگی در دیوان عدالت اداری:
⚫ تقدیم دادخواست: برای طرح شکایت در دیوان عدالت اداری،باید دادخواست تنظیم و به دیوان تقدیم شود.
⚫ رسیدگی بدوی: دادخواست در یکی از شعب بدوی دیوان مورد رسیدگی قرار میگیرد.
⚫ رسیدگی تجدیدنظر: در صورت اعتراض به رای شعبه بدوی،پرونده به یکی از شعب تجدیدنظر دیوان ارجاع میشود.
⚫ اجرای آراء: آرای قطعی دیوان عدالت اداری،لازمالاجرا است و واحدهای دولتی و شهرداریها موظف به اجرای آنها هستند.
اهمیت دیوان عدالت اداری:
دیوان عدالت اداری،نقش مهمی در حمایت از حقوق شهروندان در برابر قدرت دولت و دستگاههای اجرایی ایفا میکند.این نهاد،با رسیدگی به شکایات و اعتراضات مردم،به تحقق عدالت اداری و حاکمیت قانون کمک میکند.همچنین،دیوان عدالت اداری با ابطال مصوبات مغایر با قانون،از انحراف دستگاههای دولتی از مسیر قانونی جلوگیری میکند.
نکات مهم:
⏺برای طرح شکایت در دیوان عدالت اداری،باید دارای اهلیت قانونی باشید.
⏺مهلت طرح شکایت در دیوان عدالت اداری،معمولاً سه ماه از تاریخ ابلاغ تصمیم یا اقدام مورد شکایت است.
⏺برای پیگیری پرونده در دیوان عدالت اداری،میتوانید از وکیل استفاده کنید.
